[مهمان]

همانگونه كه استالمن كبير ميگويد.
درست همانطور است.
نرم افزارهاي انحصاري به ساختن نظامي ضداخلاقي و ضداجتماعي كمك ميكنند.
آنها بد نيستند چون پولي هستند. گرچه اغلب بيش از حد گران هستند!
اما در درجهء اول بد هستند، چون محدوديتي بيش از يك كالاي خريدني دارند.
و شما ميدانيد آن محدوديت ها چيستند.
محدوديتهايي كه حتي درمورد كالاهاي فيزيكي عادي وجود ندارند.
محدوديت در نرم افزار، به ياري كپي رايت و قوانين مشابه مورد سوء استفادهء انحصارگران، بصورت همه جانبه درآمده است و بواسطهء آن تحميل تقريبا هر آنچه را كه ميخواهند به ديگران مشروع نمايان ميكنند.
شما نرم افزار را نمي خريد، بلكه آنرا با شرايطي بسيار محدود اجاره ميكنيد.
و اين نظاميست كه خود ساختهء ساختار نرم افزارهاي انحصاريست.
چرا امروز اكثر نرم افزارها اينطور هستند؟
آيا شما نظامي را كه به ساخته شدن جامعه اي كه در آن بيشتر مردم مستاجراني با حقوق و كنترل و توانايي هاي بسيار محدود شده تر هستند نسبت به جامعه اي كه در آن مردم ميتوانند مالكاني كامل باشند، مشروع مي يابيد.
و آيا ساخته شدن اين جامعه خود نشانهء كافي نيست؟
چرا امروز در فيلد نرم افزار همگان بايد مستاجر باشند تا مالك؟
آيا اين ذات و هدف نرم افزارهاي انحصاري، يا در واقع مالكان آنها نيست؟

همراه باشيد...
گويي به بينش رسيده ام.
از وقتي وارد بازار كار شدم هر روز بيش از پيش در يافتم كه نرم افزار آزاد براستي حقانيت دارد.
اما اين حقانيت براستي جزيي از يك پيكرهء بزرگتر است كه به تمامي تحقق نيافته است.
و مردم امروز آنرا خوب درك نميكنند. چون جهان ما متحول شده است و با آن سازگاري ندارد.
اين بيشتر جهان فكري ماست كه متحول شده است.
و براستي بازهم گويي استالمن راست ميگويد.
اين دست تجارت و تجارتمردان است كه چنين كرده است.
و نظامي كه در آن تجارت قدرت سياسي دارد براستي ضد بشري خواهد شد.
اين راه ناگزير است.
شما نميدانيد تجارت چيست؟!
شايد بسياري از شما هنوز در بازار كار وارد نشده ايد و يا حداقل در جاي مناسب نبوده ايد تا بدانيد.
اما من دانستم.
اكثر تجارت ها و تجارتمردان از يك اصول مشابه پيروي ميكنند.
در مرام آنان انسانيت و جامعه دوستي تقريبا جايي ندارد.
ساده نباشيد!

اين مبحث احتمالا ادامه دارد!!

[مهمان]

RMS the Great !

[مهمان]

بابا اين ويندوز هم نوبريه.
بنده در كافي نت/گيم نت كار ميكنم.
سيستمها هنگ ميكنن، ويروسي ميشن، ...
وقتي اين تعداد سيستم زير بار كاري زياد و پيوسته باشه متوجه ميشيد كه اينا واقعا مشكله و چقدر منابع رو هدر ميده.
هرچند مردم عادت كردن و دقت نميكنن.
سيستمها جواب نميدن آنتي ويروس نصب كنيم. خصوصا اونهايي كه مال گيم هستن.
نرم افزارها هم كه از ويندوز تا بقيه همه كرك شده! غير از اينه؟
اينهمه بازي، نرم افزار اكانتينگ و مديريت و غيره، حتي آنتي ويروسي كه روي چنتا سيستم هست، خود ويندوز.
اگر ميخواستيم پول اينها رو بديم چقدر ميشد؟ اصلا قابل پرداخت بود برامون يا بايد ميرفتيم غاز ميچرونيدم؟!!
تازه اينها هم كه كرك شده بهرحال مشكل سازه. آنتي ويروس بلك ليست شده. نرم افزار اكانتينگ هرچند وقت يكبار اكسپاير ميشه و بايد ايميجش رو ريستور كنيم؛ اكانت كاربرها هم مختل ميشه بنابراين و حق و ناحق هم ميشه اين وسط.
تمام اينها بخاطر اينه كه نرم افزارهاي آزاد نيستن و پول خريد نرم افزار انحصاري رو هم نداريم.
فعاليت ما برنامه نويسي نيست. خدماته. سرگرميه. و اينهمه كار كه با كامپيوتر ميشه انجام داد.
اما براي انجام اينها وابسته به نرم افزار هستيم.
و نرم افزار انحصاري گرونه. پولش نيست.
ما براي يك كار ساده بايد كلي پول بديم و مالكان نرم افزار انحصاري رو كه با هر كپي برنامه كلي پول ميگيرن چاقتر كنيم، اما خودمون بيشتر بپردازيم تا اينكه سودي ببريم.
و هيچوقت هم نميتونيم براحتي و سرعت اونها پول در بياريم. اونم بطور نامحدود. يعني كار ما قابل كپي رايانه اي و فروش نيست، چون خدماته.

من نميگم اينها استفادهء غيرمجاز از نرم افزار رو توجيه ميكنه. نه منظور اين نيست.
منظور اينه كه نرم افزار بايد آزاد باشه. تا جامعه در مجموع بهره مند بشه. و از يك انتخاب اجباري كه دو طرفش مشكل دار و ناخوشايند هست مصون بمونه. اين انتخاب يا تحميل هزينه هاي سنگين و وابستگي و عدم كنترل هميشگي هست و اينكه هميشه شما مستاجر و تحت تاثير مالكان نرم افزار و تصميمات و سياستهاي اونها هستيد (مقاله اي رو كه راجع به كمك نرم افزار آزاد به دموكراتيك شدن فضاي نرم افزار و علم و فعاليتهاي مردم و اجتماع هست خونديد؟) و براي هر آپگريد و نسخه هاي بعدي هم بايد هزينه اي رو كه اونها ميخوان بپردازيد و تنها حقوق و توانايي و امكاناتي رو داشته باشيد كه اونها درنظر دارن و همچنين محدوديت هايي رو داشته باشيد كه اونها ميخوان و قوانيني كه اونها با لايسنس به شما تحميل ميكنن (اگر نپذيريد چكار ميكنيد؟ انتخاب ديگري داريد؟)، و يا از نرم افزارها بصورت غيرمجاز استفاده كنيد كه اينهم باز ناخوشايند هست و ضمنا تنها جنبهء مالي قضيه رو بطور محدود و غيرقابل اتكا پوشش ميده و نه تمام جنبه هاي ديگر رو؛ همچنين عوارضي داره كه به نمونه هايي ازش اشاره شد. گذشته از اينكه اين عمل از نظر اجتماعي هم مردم رو به قانون شكني وا ميداره و بهشون برچسب هاي ناروا هم ميزنن كه قبلا به اثرات اجتماعي و رواني اون اشاره كرده ام.

ادامهء بحث باشه براي فرصتهاي بعدي...

[مهمان]

راستي من نميخوام بحث رو تنها به جنبهء تكنيكي ببرم و بگم اين تنها جنبهء مهم هست، و حتي اينكه نرم افزار آزاد در اين جنبه لزوما برتري همه جانبه داره. مثلا ويروس نميتونه داشته باشه يا هنگ نميكنه.
نه ذكر اين قضايا بخاطر يكسري بحثهاي پايه اي تري بود كه در آينده مطرح ميكنم احتمالا.
و مثلا اين قضيه كه با نرم افزار انحصاري، درصورت بروز مشكل كاربران عادي و حتي برنامه نويسان حرفه اي قوي كه كاربر اون برنامه ها باشن كنترل و اطلاعات و اختيارات كافي رو براي برطرف كردن مشكلات ندارن.
ما واقعا يك جاهايي گير ميكنيم و به درماندگي كاملي دچار ميشيم، حتي اگر خودمون قادر باشيم كه درصورت وجود اطلاعات و امكانات و اختيارات كافي اين مشكلات رو رفع كنيم.
و نيازمند و آرزومند كمك انحصارگران هستيم و لاغير.
بنده اين قضيه رو چندبار تجربه كردم.
تجربهء آقاي استالمن با پرينتر مشكل دارشون كه هميشه ازش بعنوان استارت و جرقهء روشن شدگي خودش در اين زمينه كه نرم افزارهاي انحصاري عوارض و محروميت هايي رو براي مردم و اجتماع توليد ميكنن ياد ميكنه، چه اخلاقي و چه فني، امروز هم به شكلهاي مختلف وجود داره و نميشه گفت قديمي و منقرض شده هست يا امروز بحد قابل اغماضي ديده ميشه.
حتي ما با پرينتر خودمون هم مشكلاتي داريم! با خودش يا نرم افزارش و شايد با هردو. و حتي نميدونيم و نميتونيم بفهميم اشكال از چه بخشي و چيه.
بعضي موارد امروز هم وجود دارن و چيزي عوض نشده. ضمن اينكه موارد جديد هم ميتونن بوجود بيان.
تمام اينها همون عوارض و هشدارهايي هستن كه ساختارهاي بنا شده بر نرم افزارهاي انحصاري به ما ميدن.
شايد امروز امكانات بيشتر و كيفيت بهتر شده و تمهيدات بيشتري براي اينطور مشكلات درنظر گرفته ميشه. شايد سرعت و كيفيت و امكانات بيشتري براي سرويسهاي رفع اشكال و آپگريد گذاشتن. و غيره.
ضمن پيشرفت طبيعي نرم افزارها و فناوري رايانه در كل (مشتمل بر سخت افزار).
اما تمام اينها صرفا راههاي غيرمستقيم و غيراساسي هستن و ضمنا كامل و هميشه قابل اتكا نيستن. بهرحال اين به تصميم يك عده و سياست و منافع اونها هم برميگرده كه چيكار كنن.
اگر نرم افزارهاي آزاد در رقابت نرم افزارهاي انحصاري رو تهديد نميكردن شايد اين امكانات و توجه و رسيدگي هم اينقدر خوب پيش نميرفت و كاربران رو اينقدر آدم حساب نميكردن. به چيزي مثل ويندوز ويستا توجه كنيد و اينكه چطور ميكروسافت با تحميل اون و ويژگيهاش و دور انداختن ويندوز ايكس پي، سياست و تشخيص خودش رو به كاربران و مردم و جامعه تحميل ميكنه. اون تنها يك ابرشركت هست و نه همه چيز و همه كس و مرجع همه چيز. ضمن اينكه ذينفع هست و در درجهء اول به منافع خودش فكر ميكنه و معيار اولش هست. كلي هم انحصارگري و تقلب و اعمال خلاف قانون و ضد اخلاق و اجتماع كه صرفا موارد كشف و توجه شده بودن نشانهء خوبي از واقعيت يافتن نيات و پايه ها و فلسفه در دنياي فيزيكي هست براي كساني كه زيادي خوشبين و ساده لوح هستن.

اين فرايندها دموكراتيك نيست. و علم و فناوري و مردم و مصلحت اونها و اجتماعشون نه در يك فرايند دموكراتيك و بدست يك حكومت و جامعهء مشروع دموكرات، بلكه بدست يكسري ابرشركت و سرمايه دار و صاحبان منافعي هست كه معيار و هدف اساسي اونها صلاح مردم و جامعه و منافع كليش نيست، يا حداقل چنين مسئوليتي ندارن يا براي خودشون قايل نيستن.

نرم افزار آزاد اين جنبه ها رو ميتونه اصلاح كنه. اين قابليت بطور ذاتي در اون هست و در نرم افزارهاي انحصاري نيست.
اين پتانسيل ميتونه به عمل دربياد. مهم نيست كه امروز بطور كامل محقق شده يا نه. بهرحال تاثير و رقابت همزمان با نرم افزارهاي انحصاري و محروميت نرم افزارهاي آزاد از پاره اي توجهات و حمايت هاي مشروع وجود داشته و ميزان موفقيت امروز باوجود تمام اين محدوديت ها بوده. منجمله اعمال نفوذ سياسي.

نرم افزار آزاد اينهمه مشكل و عوارض رو ميتونه رفع بكنه، در عين اينكه به اقتصاد هم صدمهء واقعي اي نميزنه و در كل به نفع جامعه و حتي بخش اقتصاديش تموم ميشه. حداقل تئوري اين رو ميگه.
منافع يك مشت ابرشركت و سرمايه دار منافع كلي جامعه و نمايندهء يك اقتصاد سالم و موفق نيست! دقت كنيد و گمراه نشيد.
و وجود يك تجارت و بهره مندي يك قشر خاص هم معيار اين مطلب نيست.
در يك ديد كلي و جامعه شناسانه و متخصص اقتصاد، اين برآيند مجموع هست كه مهمه.
ولي من فكر ميكنم حتي در فيلد كاري ما هم (رايانه) با نرم افزار آزاد در مجموع منفعت خواهيم داشت.
چون درحال حاضر واقعيت اينه كه حجم مالي عظيم تبادل شده و زرق و برق بيشتر در اختيار يك گروه و عدهء معدود هست تا تمامي اين جامعه. توزيع بايد بشدت غيرمتعادل و با اختلافات فاحش باشه.

[مهمان]

بنظر بنده نرم افزارهاي مورد نياز مردم بايد بصورت آزاد در اختيار مردم باشند.

حال اينكه چطور ميتوان چنين سيستمي را پياده كرد خودش جاي بحث دارد.
بقول آقاي استالمن در اين وادي حتي توليد نرم افزار بصورت تحقيقاتي و دولتي و از محل مالياتهاي مردم ميتواند تحقق يابد.
هرچند حتي همين جامعهء داوطلبان توسعه دهندهء نرم افزار آزاد هم براي بسياري نرم افزارها كفايت ميكنند.
كمك شركتهاي سخت افزاري براي ايجاد نرم افزارهاي مناسب و غيره.
همينطور خيلي افراد و مراجع ديگري كه به دلايل مختلف از علاقه و اعتقاد و خيرخواهي گرفته تا منافع غيرمستقيم پيچيده تر به نرم افزار آزاد كمك ميكنند.

در اينصورت ديگر يك شركت مثل ميكروسافت قادر نخواهد بود خواست خودش را به مردم تحميل كند.
اگر مردم ويندوز ايكس پي را ميخواهند و براي خودشان مفيدتر مي يابند، نبايد آنها را از حق اين انتخاب محروم كرد.
با نرم افزارهاي انحصاري عملا بخش بزرگ و اساسي اي از تصميم گيري با مالكان نرم افزار و ابرشركتهاست.

فرضا اگر ويندوز ايكس پي آزاد بود، دليلي براي كوچ به يك ساختار تحميلي نداشتيم.
ميتوانستيم روي همان كار كنيم و توسعه اش دهيم و بروزش كنيم.
نيازي به سخت افزارهاي قوي جديد نداشتيم كه بايد براي آنها پول زيادي نيز بپردازيم. مجبور نبوديم منابع رايانهء خود را براي برآوردن مقصود يك مشت منفعت طلب و سفارش هاي صنعت سرگرمي مصرف كنيم، و محدوديت هايي را بپذيريم كه نميخواهيم و عملا نامشروع هستند و از ريشه هاي غيربديهي و نامشروعي كه بصورت غيردموكراتيك و با فساد و اعمال نفوذ براي منافع يك عده و قشر خاص ايجاد شده اند سرچشمه گرفته اند و آنگاه با قطعيت و خشونت به ما تحميل ميشوند.
از جاسوسي تا حد زيادي در امان بوديم.

بقول استالمن: تمامي نرم افزارها بايد آزاد باشند.

دلايل آزاد بودن نرم افزار اينهاست.
بحث مقايسهء فني صرف نيست.
صرفا بحث پول به خودي خود نيست.
بحث كليت است.
بحث يك ساختار.
بحث آنچه يك جامعهء دموكراتيك نياز دارد.
رفاه عمومي.
عدالت عمومي.
اخلاق و روابط انساني در يك جامعهء سالم.
بستن راه نفوذ براي اعمال ضد اجتماعي.
فقط قتل و دزدي اعمالي ضد اجتماعي نيست!
بسياري پيچيده تر و پنهان تر هستند، نه لزوما عمدي، اما همانقدر يا حتي بيشتر خطرناك.
امنيت و حفاظت از مردم و جامعه و دموكراسي آنها.

اينك براستي ميرود تا صرف تجارت بر جهان حاكم شود.
تجارت حكومت و معيار قانون ميشود؛ به تنهايي!
و تجارت حتي تجارتي نسبتا عمومي نيست؛ بلكه در آن تنها قويترين ها عمدهء سهم را از حاكميت دارند.
كساني كه از اين قدرت براي بيرون راندن بقيهء ضعيفتر استفاده كرده و ميكنند و خواهند كرد.
و اين عجيب نيست! اين رويه و هدف طبيعي آنهاست. و معيار مهم آنها.

اشتباه بزرگ يا سطحي نگري مردم، حتي بسياري از متخصصان، در نديدن اين جنبه است.
اين جنبه را عمدا استتار كرده اند.
كمتر كسي بدان توجه ميكند.
در حاليكه بخشهاي بزرگي از بقيهء دنياي ما را ميسازد.

چرا ما بايد بر سر برتري هاي فني صرف بحث كنيم؟ احمقانه نيست؟ ما را نفريفته اند؟
ما را به اين مسايل مقطعي و سطحي مشغول كرده اند. و بقيه را پنهان.
درحاليكه ما بايد به همه چيز و پيكرهء كلي توجه كنيم.

اين سطحي نگري و حماقت تا آنجا ريشه دوانده است كه فرضا مردم گاهي وقت و انر‍ژي بسياري را صرف ميكنند تا بگويند فلان نرم افزار قدري از فلان نرم افزار قويتر و مجهزتر است، درحاليكه ميتوانند كارهاي خود را با هر دوي آنها تقريبا براحتي انجام دهند؛ و در حاليكه گاهي حتي خودشان به آن ويژگيها و سرعت اضافه عملا تقريبا هيچوقت نياز حياتي اي ندارند، بخاطر اين دلايل يك نرم افزار انحصاري را در مقابل نرم افزاري آزاد براي خودشان قابل ترجيح ميدانند.

آنان چنان عمل ميكنند كه گويي نرم افزار آزاد فقط متدي براي توسعهء نرم افزارهاي كاراتر است.
و شما ميدانيد هرگز چنين نيست!
اين تفكر شايد در اپن سورس باشد، اما در نرم افزار آزاد عمدا و صريحا رد شده است.

[مهمان]

بعد از چندین سال و کلی فعالیت در این مملکت، جای افسوس داره که هنوز بیشتر افراد از ماهیت و تعریف و معیارهای حقیقی نرم افزار آزاد اطلاع نداشتن. و احتمالا هنوز هم خیلی ها بقدر کافی مطلع نیستن.
ظاهرا ما یک پروژهء ملی داشتیم که جز یکسری تعاریف فنی صرف، چندان کاری در زمینهء شناخت و معرفی واقعی جنبش نرم افزار آزاد و انگیزها و هدف و معیارهای بنیانگذار اون انجام نداد. داد؟ مقالات ارزشمند بخش فلسفهء گنو تا چه حد معرفی و ترجمه شدن؟ آیا کتابی در این زمینه چاپ شد؟
هنوز هم که هنوزه ما به تکثیر کردن نرم افزارهایی که معادلشون وجود داره بیشتر اهمیت میدیم تا اینکه رسالتی برای فهم و معرفی و ترجمهء مقالات فلسفی مربوطه احساس کنیم.
هنوز ما از ترجمهء منوال و محیطهای کاربری صحبت میکنیم، ولی اندکی از روشن کردن ذهن مردم برای جلوگیری از تکرار راهی که سرمایه داری فاسد و مسلط شده به حکومت در کشورهای دیگر پیموده صحبت نمیکنیم.
پس سهم آنچه که براستی نرم افزار آزاد رو مستقل از هر محصول، و برتر و ماندگارتر از هر دستاورد فنی ای میکنه، کجاست؟ چیزی که نرم افزار آزاد از اون شروع شد و حیات داره و میتونه در آینده بر همین اساس قابل بقا باشه. تنها برتری ای که دنیای انحصار واقعا نمیتونه بهش غلبه کنه در همینجاهاست.
آیا عدم وجود این سهم بعلت بی اطلاعی ما از اون و عدم درک دقیق و عمیق و کاملش نبوده؟

آیا ما میخوایم تاریخ رو تکرار کنیم یا در برابر جریانهای نامشروع جهانی کاملا تسلیم و منفعل باشیم، درحالیکه منابع کافی ارزشمند برای روشن سازی این حیطه وجود داره؟
اگر قدرت و شانس خیلی امیدوار کننده ای در خودمون نمیبینیم، ولی بقولی، آخر کم از اینکه دست و پایی بزنیم؟
ولی من فکر میکنم شواهد نشون میدن که این شانس و قدرت، اگر ما از فرصتها و منابع موجود استفادهء کافی بکنیم، اونقدرها هم کم نیستن؛ فراموش نکنید که ما تنها هم نیستیم!

فلسفهء پایه به هیچ وجه از کار فنی صرف کمتر نیست، بلکه بسیار مهمتر و موثرتر هست در مجموع.
اگر فلسفه و شناختی که مردم بتونن بهش اتکا کنن نداشته باشیم، دستاوردهای فنی هم کور و گذرا خواهند بود و دلیلی وجود نداره که منحرف نشن. چون این حرکت طبیعی یک جریان خنثی و بدون حفاظت و کنترل در این دنیای منافع و فساد و فریب هست. وقتی نیرویی بطور طبیعی باشه و در برابرش نیروی مخالفی نباشه، مسلما طبق بدیهی ترین و عینی ترین قوانین، حرکت بسوی نیروهای موجود خواهد بود، نه یک سکون و باقی ماندن در وضعیت درست.
حال حتی بعضی اینقدر ساده لوح هستن که فکر میکنن لزوما همه چیز یا خیلی چیزها به خودی خود بهتر هم میشه!
ما نیازمند پشتوانه های فلسفی قوی و شناخت فشارها و اهرمهای سیاسی هستیم؛ برای احقاق حق. باید حقوق واقعی و طبیعی خودمون رو بدونیم و بدونیم روش استدلال و معیار وضع قوانین بحق چیست.
اگر ندونیم براحتی سرمون رو کلاه میذارن و حتی با فریب و تحریک نقطه ضعفهای طبیعی هر انسانی کاری میکنن که خودمون حامی چنین جریانهایی باشیم.
وقتی از این عوامل استفاده نکنیم، نیمی از نیروی خودمون رو در مقابل حریف از دست دادیم.
شما کد آزاد مینویسید و فکر میکنید کافیه و باقی، و فردایی نه چندان دور قوانینی توسط تجارت پیشگان که از هر ابزاری منجمله اعمال نفوذ و فریب سیاسی برای رسیدن به مقاصد خودشون استفاده میکنن تصویب میشن که حتی امکان کد نویسی آزاد رو هم از شما میگیرن و بطور غیرمستقیم جلوی حرکت شما رو بسویی که میخواید میگیرن.
اینها افسانه و فرضیه نیست. نگاهی به قوانین مالکیت فکری موجود و تاریخچه و سیر حرکت اونها در گذشته و حال بکنید و درمیابید که ابزار اعمال چنین محدودیتهایی حتی در حال حاضر هم براحتی وجود دارن و بارها به شکلهای مختلف اعمال شدن و میشن.
وضعیت غیراصولی و غیرقابل اتکا و گذرای کشوری مثل ما رو نگاه نکنید؛ چرا جهانی نباشیم وقتی میتونیم؟
چرا در این سطح و شکل بدوی ناقص و بیمار بمونیم و خودمون رو بهش وابسته کنیم؟
گرچه در این وضعیت، بعنوان یک اثر جانبی، از بسیاری از مشکلات محدودیت هایی که در کشورهای دیگر وجود داره تاحدی مستثنی بودیم، اما این چیزی نیست که ما خودمون از راه قدرت و آگاهی و کمال بدست آورده باشیم و بتونیم در هرکجا و هر زمان ازش بهره مند بشیم.

در نهایت تنها سد مستحکمی مثل فلسفهء اصیل نرم افزار آزاد میتونه دربرابر پیچیدگیها و ظرافتهای بی شمار و همچنین فریب و تبلیغات تجارت پیشگان منفعت اندیش ایستادگی کنه.
این اصیل ترین و اصولی ترین شکل موجود هست.
چیزی مثل اپن سورس با نرم افزار آزاد عملا تفاوت اساسی پیدا میکنه در این وادی.
نرم افزار آزاد یک جنبش اخلاقی و اجتماعی و سیاسی با فلسفهء بنیادین بسیار غنی و کامل و دارای هویت کاملا مستقل و خودکفا هست، درحالیکه اپن سورس فاقد پایه های لازمی به این حد دارای استحکام و استقلال هست. اگر بود، احتمالا اپن سورس و نرم افزار آزاد کاملا یکی میشدن یا در همدیگر ادغام میشدن.